Rozmowy na temat zdrowia psychicznego w miejscu pracy przez długi czas były związane ze stygmatyzacją. Jednak w miarę jak organizacje dążą do stworzenia wspierającej kultury pracy, coraz ważniejsze staje się przełamanie milczenia i promowanie otwartych rozmów na temat zdrowia psychicznego. Niniejszy raport przedstawia wnioski i ustalenia badawcze z uznanych źródeł na temat destygmatyzacji zdrowia psychicznego w kulturze organizacyjnej.
Tło problemu i skala wyzwania
Zdrowie psychiczne pracowników staje się coraz ważniejszym zagadnieniem dla współczesnych organizacji. Ponad osiem milionów dorosłych Polaków doświadcza w swoim życiu różnych zaburzeń psychicznych, a mimo to w wielu miejscach pracy temat ten wciąż pozostaje tabu. Zgodnie z wynikami ogólnopolskiego badania EZOP II, znacząca część respondentów sprzeciwia się temu, aby osoba, która chorowała psychicznie i leczyła się w szpitalu psychiatrycznym, była opiekunką (89,6%) lub nauczycielem ich dziecka (86,9%), ich lekarzem (84%) lub częścią rodziny – np. synową lub zięciem (81,3%). Te dane obrazują głęboko zakorzenioną stygmatyzację osób z problemami zdrowia psychicznego, która nieuchronnie przenosi się również do środowiska pracy.
Według badania przeprowadzonego przez Mind Share Partners, SAP i Qualtrics, prawie 60% pracowników nigdy nie rozmawiało z nikim w pracy o swoim stanie zdrowia psychicznego, mimo że ponad 200 milionów dni roboczych rocznie jest traconych z powodu problemów ze zdrowiem psychicznym, co przekłada się na 16,8 miliarda dolarów utraconych w produktywności pracowników. Wyniki tego badania wskazują również, że ponad trzy czwarte (76%) respondentów doświadczyło co najmniej jednego symptomu związanego ze stanem zdrowia psychicznego w ciągu ostatniego roku, co stanowi wzrost z i tak już znaczącego odsetka (59%) stwierdzonego w podobnym badaniu z 2019 roku.
Przyczyny stygmatyzacji zdrowia psychicznego w miejscu pracy
Stygmatyzacja chorób psychicznych nastąpiła z biegiem czasu na skutek różnorodnych mechanizmów. Jak podkreśla Jolanta Hojda, wyrosła ona ze strachu, mitów i stereotypów, które pozwoliły dyskryminować osoby cierpiące na zaburzenia psychiczne. Podstawą stygmatyzacji jest najprawdopodobniej zakorzeniony w kulturze lęk, potęgowany przez brak wiedzy na temat przyczyn i objawów chorób psychicznych.
W odniesieniu do osób z zaburzeniami psychicznymi, stereotyp często opiera się na czterech błędnych założeniach: osoba chora psychicznie jest niebezpieczna, ponosi częściową odpowiedzialność za swój stan, cierpi na chorobę, która jest chroniczna i trudna do leczenia, a także jest nieprzewidywalna i niezdolna do należytego wypełniania ról społecznych.
Harvard Business Review wskazuje, że nadal trudno jest pracodawcom ocenić potrzeby związane ze zdrowiem psychicznym swoich pracowników ze względu na stygmatyzację związaną z tym tematem. Stygmatyzacja tworzy bariery mentalne, które uniemożliwiają pracownikom mówienie o swoich problemach lub szukanie pomocy. Strach przed dyskryminacyjnym zachowaniem ze strony współpracowników i przełożonych, wykluczeniem społecznym oraz postrzeganiem jako osoby niekompetentnej to niektóre z powodów, które powstrzymują pracowników z problemami zdrowia psychicznego przed szukaniem potrzebnej pomocy.
Korzyści z destygmatyzacji zdrowia psychicznego w miejscu pracy
Według badania opublikowanego przez MIT Sloan Management Review, pracownicy, którzy czują się wspierani w rozmowach na temat swojego funkcjonowania psychicznego, są bardziej skłonni do doświadczania poprawy satysfakcji z pracy oraz zwiększonej produktywności. Ponadto, otwarte rozmowy na temat zdrowia psychicznego mogą pomóc w zmniejszeniu stygmatu związanego z tym tematem i stworzeniu bardziej empatycznego i otwartego środowiska pracy.
Badania pokazują również, że firmy, które inwestują w zdrowie psychiczne pracowników, mogą ograniczyć nieobecności pracowników z powodu zwolnień chorobowych czy też obniżać koszty związane z dużą rotacją i rekrutacją. Wsparcie zdrowia psychicznego pracowników może także stanowić część strategii employer brandingowej wielu organizacji.
Według MITSMR, aż 82% przedstawicieli kadry zarządzającej przyznało, że w czasie pandemii zwiększyły się firmowe wydatki na inwestycje w zdrowie pracowników. Ten trend kontynuowany jest również w post-pandemicznej rzeczywistości, co podkreśla rosnącą świadomość znaczenia zdrowia psychicznego dla efektywności organizacji.
Strategie destygmatyzacji zdrowia psychicznego w organizacjach
Eksperci z Harvard Business Review zidentyfikowali pięć strategii, które mogą pomóc liderom i organizacjom w stworzeniu kultury, która przestaje stygmatyzować problemy zdrowia psychicznego:
- Zapewnienie szkolenia dla liderów w zakresie świadomości zdrowia psychicznego, wrażliwości i udzielania wsparcia pracownikom.
- Modelowanie zdrowych zachowań, np. poprzez włączanie tematów zdrowia psychicznego w komunikację liderów.
- Stosowanie technik wspierającego nadzoru, takich jak udzielanie efektywnej informacji zwrotnej i zarządzanie konfliktami.
- Zarządzanie czynnikami związanymi z pracą i stanowiskiem, które mogą wpływać na zdrowie psychiczne, np. autonomia/kontrola, monitorowanie przepracowania.
- Ustanawianie jasnych oczekiwań dotyczących wyników1920.
Badania przeprowadzone przez naukowców z Harvard School of Public Health oraz MIT Sloan wykazały, że zamiast wprowadzać kolejne programy benefitowe, firmy powinny tak przeprojektować pracę, aby uczynić ją zdrowszą dla pracowników. Zalecają oni, aby:
- Dawać pracownikom większą kontrolę nad tym, jak wykonują swoją pracę.
- Zapewniać większą elastyczność czasu i miejsca wykonywania pracy.
- Dbać o stabilny harmonogram pracy.
- Zapewniać możliwości identyfikowania i rozwiązywania problemów w miejscu pracy.
- Utrzymywać zatrudnienie na takim poziomie, aby obciążenie pracą było rozsądne.
- Zachęcać menedżerów, by wspierali osobiste potrzeby pracowników.
- Podejmować kroki w celu wzmocnienia poczucia przynależności społecznej wśród pracowników.
Rola przywództwa w destygmatyzacji zdrowia psychicznego
Konsekwencje i otwarte wsparcie ze strony liderów odgrywa kluczową rolę w kształtowaniu klimatu w miejscu pracy i podejścia pracowników do zdrowia psychicznego. Według badań, zasady i szkolenia związane ze zdrowiem psychicznym nie mogą być wdrożone bez wsparcia kierownictwa firmy na wszystkich poziomach organizacji. Nacisk, jaki liderzy kładą na poprawę zdrowia psychicznego w miejscu pracy, kształtuje postrzeganie przez pracowników zaangażowania firmy w promocję zdrowia.
Wprowadzanie kwestii zdrowia psychicznego jako integralnej części przywództwa korporacyjnego jest ważnym krokiem w destygmatyzacji problemów zdrowia psychicznego. Szkolenie liderów w zakresie radzenia sobie z problemami związanymi z wydajnością pracy ułatwia rozwój aktywnych kanałów komunikacji, dzięki którym pracownicy mogą dowiedzieć się o świadczeniach związanych ze zdrowiem psychicznym, dostępnych zasobach i znaczeniu dobrostanu emocjonalnego.
InsideOut, organizacja non-profit w Wielkiej Brytanii, stworzyła listę liderów biznesowych, którzy są prezesami lub partnerami i dyrektorami w zawodach, by zapisać się na listę, bardzo prosto, aby powiedzieć, że mamy wyzwanie związane ze zdrowiem psychicznym i jesteśmy gotowi być z tym otwarci. Jest to ważne, gdy nasi liderzy to robią, ponieważ każdy, kto mówi o chorobie psychicznej, pomaga znormalizować rozmowę, ale gdy lider miejsca pracy to robi, przyspiesza ten proces zmiany kultury w organizacji, ponieważ daje ludziom pozwolenie na szukanie pomocy i priorytetyzację dobrostanu.
Wpływ pandemii covid-19 na zdrowie psychiczne w miejscu pracy
Pandemia COVID-19 miała znaczący wpływ na zdrowie psychiczne pracowników. Według raportu „Zdrowie psychiczne w środowisku pracy”, który powstał na podstawie badania pracowników i pracodawców, pandemia COVID-19 negatywnie wpłynęła na kondycję psychiczną osób zatrudnionych. Aż 49% respondentów zgłosiło gorsze samopoczucie wynikające m.in. ze zmiany warunków pracy.
Po dwóch latach pandemii, niepewności oraz zmian społecznych z nią związanych, zdrowie pracowników powinno stać się jedną z podstawowych wartości każdej firmy, której zależy na stworzeniu bezpieczeństwa i otwartości w zespołach. Dlatego też Światowa Organizacja Zdrowia definiuje zdrowie jako zbiór czynników fizycznych, psychologicznych i społecznych. W ślad za nią coraz więcej organizacji zdrowotnych zaczyna podkreślać, jak ważne jest zdrowie psychiczne.
Wnioski i rekomendacje
Destygmatyzacja chorób psychicznych oznacza umiejętność postrzegania ich w nowym świetle. Proces ten ma na celu uświadomienie ludziom, że zdrowie psychiczne jest tak samo ważne, jak zdrowie fizyczne. Z przeprowadzonej analizy badań wynika, że aby skutecznie destygmatyzować rozmowy o zdrowiu psychicznym w kulturze organizacyjnej, niezbędne jest:
- Tworzenie polityk i programów zdrowia psychicznego, które są dostosowane do potrzeb danej organizacji i jej pracowników.
- Zapewnienie szkoleń dla wszystkich pracowników, w tym szczególnie dla liderów i menedżerów, na temat rozpoznawania problemów zdrowia psychicznego i odpowiedniego reagowania na nie.
- Budowanie kultury organizacyjnej, w której rozmowy o zdrowiu psychicznym są normalizowane i wspierane.
- Zapewnienie dostępu do zasobów i wsparcia związanego ze zdrowiem psychicznym dla wszystkich pracowników.
- Modelowanie zachowań przez liderów, którzy otwarcie mówią o znaczeniu zdrowia psychicznego i demonstrują zdrowe praktyki.
Implementacja tych rekomendacji może prowadzić do znacznej poprawy dobrostanu pracowników, zwiększenia ich zaangażowania i produktywności, a tym samym przyczyniać się do sukcesu całej organizacji.
Podsumowanie
Destygmatyzacja rozmów o zdrowiu psychicznym w kulturze organizacyjnej jest procesem złożonym, wymagającym zaangażowania na wszystkich poziomach organizacji. Badania wyraźnie wskazują, że otwarte i wspierające podejście do zdrowia psychicznego przynosi korzyści zarówno pracownikom, jak i organizacjom. Mimo postępów w tej dziedzinie, wciąż istnieje potrzeba dalszych badań i działań mających na celu eliminację stygmatyzacji zdrowia psychicznego w miejscu pracy.
Empatyzer – rozwiązanie idealne do poruszanego problemu
Filar 1: Chat AI jako inteligentny coach dostępny 24/7
Chat zna osobowość, cechy charakteru, preferencje oraz kontekst organizacyjny użytkownika i jego zespołu. Dzięki temu dostarcza hiper-spersonalizowane porady, dostosowane zarówno do osoby pytającej, jak i do realiów jej zespołu. Rekomendacje są udzielane w czasie rzeczywistym, pomagając menedżerom rozwiązywać problemy tu i teraz, zamiast czekać na szkolenia.
Filar 2: Mikrolekcje dostosowane do odbiorcy
Dwa razy w tygodniu użytkownicy otrzymują krótkie, skondensowane mikrolekcje e-mailowe, które można przyswoić w trzy minuty. Lekcje są spersonalizowane – dotyczą albo samego menedżera (np. jego mocnych i słabych stron oraz sposobów ich wykorzystania), albo relacji i komunikacji z zespołem. Praktyczne wskazówki obejmują realne scenariusze, gotowe techniki działania i nawet konkretne formułowania zdań, które można użyć w danej sytuacji.
Filar 3: Profesjonalna diagnoza osobowości i preferencji kulturowych
Narzędzie analizuje osobowość użytkownika, jego mocne i słabe strony oraz jego unikalne cechy w kontekście zespołu, firmy i populacji. Umożliwia zrozumienie własnej pozycji w organizacji, identyfikację talentów i określenie najlepszego stylu działania.
Empatyzer – łatwość wdrożenia i natychmiastowe rezultaty
Błyskawiczne wdrożenie – narzędzie nie wymaga żadnych integracji i można je uruchomić w firmie liczącej 100–300 pracowników w mniej niż godzinę. Zero dodatkowego obciążenia dla HR – użytkownicy nie generują dodatkowych pytań ani pracy dla działu HR, co znacząco oszczędza ich czas. Natychmiastowa wartość dla biznesu – narzędzie jest zaprojektowane tak, by było szybkie, łatwe we wdrożeniu, generowało natychmiastowe wyniki i było kosztowo efektywne.
Dlaczego „Empatyzer” jest wyjątkowy?
Rozumie nie tylko osobę pytającą, ale także jej otoczenie organizacyjne – dostarczając rozwiązania adekwatne do rzeczywistych wyzwań. To kompleksowe narzędzie, które łączy coaching, edukację i analizę w jednym, dostępne bez żadnego wysiłku ze strony użytkownika.
Sprawdź szczegóły dotyczące komunikacja kurs online na naszej stronie: komunikacja kurs online .
Dowiedz się więcej o szkolenie dla managerow odwiedzając naszą stronę główną: szkolenie dla managerow .
