Człowiek się nie zmienia, ale może się poprawić. Wykorzystuje swój temperament w nowy sposób, nagina go tak, aby służył innym wartościom (Éric-Emmanuel Schmitt).
Czym jest temperament?
Temperament to zbiór stałych cech zachowania, ujawniających się już w okresie niemowlęcym. Przykład: niektóre dzieci są spokojne, podczas gdy inne bardzo głośno płaczą. To od reaktywności emocjonalnej, czyli jednej z cech temperamentu zależy, jak intensywnie reagujemy na trudne sytuacje. Pozostałe pięć cech to:
- żwawość, czyli ogólne tempo reagowania;
- perseweratywność, od której zależy m.in. szybkość odzyskiwania równowagi po doświadczeniu trudnych emocji;
- wrażliwość sensoryczna, wpływająca na to, jak odbieramy dźwięki czy zapachy;
- aktywność – określa skłonność do podejmowania zadań wzbudzających emocje;
- wytrzymałość (Strelau, 1995, 2006).
Jakie znaczenie ma temperament pracownika w zespole?
Natężenie cech temperamentu wpływa na wiele obszarów naszego życia, także na relacje społeczne czy wydajność w pracy. To, jak temperament oddziałuje na ludzkie zachowania, najłatwiej zaobserwować w sytuacjach trudnych, np. podczas konfliktów i komplikacji pojawiających się w trakcie realizacji planu.
Osoby wysoko reaktywne mogą zareagować wtedy wycofaniem się i rezygnacją. Będą czuły się przeciążone w chaotycznym i szybko zmieniającym się środowisku (Nowak, 2021). Z kolei ci, którzy cechują się wysokim poziomem wytrzymałości, potrafią dobrze radzić sobie z wyzwaniami i najczęściej nie są zbyt reaktywni emocjonalnie.
Dlatego to, co jedni członkowie zespołu będą utożsamiać z bezpieczeństwem, inni mogą uznać za nudne. To natomiast może generować bariery komunikacyjne, utrudnić współpracę i powodzenie projektu.
Temperament – wyzwania w miejscu pracy
Łatwo sobie wyobrazić, że pracownicy o odmiennych temperamentach inaczej planują działania i realizują cele. Dlatego dobry lider dostosowuje tempo i różnorodność wykonywanych zadań do indywidualnych predyspozycji. Brak takiego dopasowania rzutuje na efektywność wykonywanej pracy, a pracownik ponosi wysokie koszty psychofizjologiczne (Nowak, 2021).
Cechy temperamentu są niezmienne – te same mogą ujawniać się jako różne zachowania w zależności od okresu życia tego. Co się stanie, gdy pracownik o wysokim poziomie aktywności znajdzie się w środowisku pracy niezgodnym ze swoim temperamentem? Raczej nie będzie krzyczał ani niszczył przedmiotów – działają przecież normy społeczne oraz narzędzia regulacji. Ale zapewne nie uzyska pożądanych wyników w realizacji zadań, a to ujawni się w wynikach całej firmy.
Jak przekuć wiedzę o temperamentach w dobre praktyki komunikacyjne?
Dobry lider zdaje sobie sprawę, że osoby, które łatwo ulegają trudnym emocjom, mogą potrzebować więcej wzmacniających i motywujących komunikatów, aby dobrze wykonywać polecenia. Podobnie wymagający są np. introwertycy, którzy też nie zawsze są łatwymi partnerami do rozmów. Jednak warto pamiętać, że temperament to dopiero fundament osobowości człowieka. To, kim jesteśmy i jak myślimy, jest efektem interakcji tego, z czym się urodziliśmy z tym, czego doświadczyliśmy.
Dlatego dobrze opracowana strategia zarządzania ujmuje zarówno cechy temperamentu, jak i osobowości pracowników, by dopasowywać do nich sposób delegowania zadań i komunikacji. Empatyzer mierzy te cechy za pomocą rzetelnych testów. Dzięki temu użytkownik, który inicjuje komunikację z innymi, dostaje podpowiedzi, jak rozmawiać z konkretną osobą i czego unikać w komunikacji z nią, aby współpraca przebiegała satysfakcjonująco.
