Wystarczy tydzień, abyśmy zapomnieli 90% tego, czego się właśnie nauczyliśmy
Czym jest zapamiętywanie?
Nieustanne podnoszenie kompetencji zawodowych kadry pracowniczej to warunek utrzymania konkurencyjnej przewagi firmy. Ułatwia ono pracownikom przystosowanie się do zmian rynkowych i pomaga w uzyskiwaniu wysokich wyników finansowych.
Organizacje, które bazują na edukacji ciągłej talentów (tzw. lifelong learning), dysponują zaangażowanymi i produktywnymi zespołami (McKinsey 2020). Dlatego szybkie przyswajanie i zapamiętywanie informacji to umiejętność, którą powinniśmy rozwijać wśród pracowników.
Zapamiętywanie to zdolność rejestrowania i odtwarzania zbioru wiadomości, powiązań czy wrażeń zmysłowych (A. Mosiołek, J. Gierus 2016). Jest to proces, który może być zarówno niezamierzony, jak i celowy.
Z niezamierzonym zapamiętywaniem mamy do czynienia wtedy, gdy nowe informacje przyswajamy spontanicznie, np. w wyniku komunikacji z innymi albo na skutek wniosków wynikających z obserwacji określonego zjawiska.
W zapamiętywaniu celowym ważną rolę odgrywa natomiast intencja – chęć zachowania w pamięci treści wykładu, sposobu na wykonanie jakiegoś zadania albo tego, jak obsługiwać skomplikowany program komputerowy.
Dlaczego zapominamy?
Zapominanie to powszechny problem. Kłopoty z pamięcią ujawniają się nie tylko podczas nauki specjalistycznych umiejętności, ale także w codziennym życiu.
Zmiany w strukturach poznawczych, powodujące zapominanie, można zaobserwować już wśród 30-40 letnich pracowników – są one związane z naturalnym procesem starzenia się. Niezależnie od wieku obserwuje się je także u osób chorujących na depresję lub niedoczynność tarczycy (Fleck 2015).
Trwałość pamięci zależy też od indywidualnych cech uczącego się – na przykład umiejętności koncentracji – oraz czynników fizjologicznych takich jak poziom odczuwanego stresu czy jakość snu. Nie bez znaczenia jest także to, jak ucząca się osoba postrzega dane zagadnienie – czy widzi je jako interesujące albo szczególnie trudne (Mindtools).
Jak długo pamiętamy wiedzę ze szkoleń?
Wystarczy tylko kilka godzin od zakończenia szkolenia, aby przyswojony materiał zaczął zacierać się w pamięci. Profesor Art Kohn wykazał, że 50% nowych treści ulega zapomnieniu w ciągu godziny, a podczas najbliższych 24 godzin ubytek ten wynosi już 70%. Po tygodniu nie pamiętamy zaś około 90% tego, czego się uczyliśmy.
W XIX wieku do podobnych wniosków doszedł niemiecki psycholog Hermann Ebbingaus, wskazując, że tempo zapominania maleje wraz z upływającym czasem. Oznacza to, że najwięcej zagadnień zapominamy bezpośrednio po zakończeniu nauki.
Co zrobić, aby ze szkoleń zapamiętać jak najwięcej?
Zapamiętywanie to umiejętność konieczna do przetrwania. To w pamięci przechowujemy informacje o tym, kim jesteśmy albo jak komunikować się z innymi. Gromadzimy w niej także wskazówki, dzięki którym możemy uniknąć fizycznego lub psychicznego bólu.
Ta ewolucyjna zdolność mózgu sprawia, że najłatwiej zapamiętujemy doświadczenia wywołujące intensywne odczucia, na przykład ulgę albo strach. Właśnie dlatego profesjonalni szkoleniowcy podczas swoich wykładów i seminariów wykorzystują wiedzę o neuronauce (MIndtools).
Wykazano również, że zbyt silne odczuwanie negatywnych emocji takich jak strach przed oceną lub niepowodzeniem może wyłączyć ścieżki neuronalne odpowiedzialne za proces uczenia się (Kwiatkowski). Sugeruje to zatem, że pierwszym krokiem do nabycia nowych kompetencji powinien być staranny research ofert edukacyjnych i wybór wykładowcy, który wie, jak zmotywować uczestników szkolenia, nie narażając ich na niepotrzebny stres.
Niezależnie od wskazanych powyżej okoliczności, kluczowym czynnikiem decydującym o tym, czy nowe informacje pozostaną w pamięci, jest ich powtarzanie. Zaleca się zatem, aby pierwsza, krótka sesja powtórzeniowa odbywała się bezpośrednio po zakończeniu nauki, a następna wraz z pojawieniem się uczucia, że przyswojone informacje zaczynają umykać z pamięci. Jednak warto mieć na uwadze fakt, że na początku każdej nauki przeglądanie i odświeżanie nowych informacji powinno odbywać się co kilka dni.
Jak dbać o rozwój, gdy pamięć ulega pogorszeniu?
Zmiany etniczne i migracyjne zachodzące we współczesnych społeczeństwach sprawiają, że zespoły pracujące w organizacjach powinny uczyć się komunikować z osobami pochodzących z różnych kultur i grup mniejszościowych.
Nauka ta – wymagając niekiedy przedefiniowania dotychczasowej wiedzy – polega na przyswojeniu nowych informacji o różnicach istniejących pomiędzy pracownikami.
Efekty każdej nauki – aby nie uległy zapomnieniu – powinny być jednak utrwalane i powtarzane. I właśnie w tym celu warto sięgać po empatyzer, który – analizując indywidualne cechy osobowościowe, etniczne, kulturowe – utrwali naszą wiedzę o konkretnym pracowniku.
Przyczyni się to nie tylko do zwiększenia świadomości istniejącej w organizacji różnorodności kulturowej, ale – co najważniejsze – wpłynie na dobre relacje w zespole.
