Mikroagresja to nie tylko uszczypliwe komentarze i nieprzyzwoite żarty. To także niewłaściwie skonstruowane komplementy, które mogą wiele kosztować Twoją firmę.
Co to jest mikroagresja?
Komunikaty werbalne mogą oddziaływać na pracowników dwojako: motywować do rozwoju albo obniżać ich poczucie wartości.
Podważenie kompetencji oraz wartości pracownika może być konsekwencją stosowania niewłaściwych żartów, pytań i pozornych komplementów, kierowanych do danej osoby wyłącznie na podstawie jej przynależności do określonej grupy. Nawiązują one zwykle do pochodzenia etnicznego, płci, wieku, orientacji seksualnej i stanu zdrowia.
Może to być uwaga skierowana do mężczyzny, w której kryje się zarówno krytyka jego reakcji emocjonalnej, jak i stereotyp dotyczący kobiecości („nie zachowuj się jak baba”). Może to być również niefortunny komplement zachwalający intelekt czarnoskórej kobiety („nie jesteś taka, jak inne osoby twojego pochodzenia”).
Tego rodzaju komunikacja interpersonalna definiowana jest właśnie jako mikroagresja (Great Place to Work, 2022), którą psycholog Kevin Nadal określa jako „śmierć przez tysiąc cięć”.
Rodzaje mikroagresji
Mikroagresja może być zamierzona i niezamierzona; jawna i niejawna.
Niejawna mikroagresja to subtelne i trudne do zdefiniowania sygnały nietaktu. Za jawną mikroagresję uznamy natomiast chociażby nadmierne kontrolowanie pracownika innej rasy etnicznej oparte na przekonaniu o gorszych efektach jego pracy tylko dlatego, że podejmował on edukację w innej kulturze niż ta dominująca.
Derald Wing Sue wyróżnił (2007) trzy rodzaje mikroagresji:
- Mikro-ataki
- Mikro-zniewagi
- Mikro-unieważnienia
- Mikro-ataki to celowa dyskryminacja, wyzwiska i zachowania dążące do unikania kontaktu z daną osobą.
- Mikro-zniewagi to subtelne komunikaty werbalne i pozawerbalne, które poniżają pochodzenie lub inne aspekty tożsamości danej osoby. Na przykład sugerowanie, że ktoś dostał pracę tylko dzięki emigracyjnym dofinansowaniom rządowym, a nie realnym umiejętnościom potrzebnym na dane stanowisko.
- Mikro-unieważnienia kwestionują znaczenie myśli, emocji i uczuć osoby, która ich doświadcza – „przesadzasz, przecież nic się nie stało” albo „nie znasz się, bo jesteś za stary” (Great Place to Work, 2022).
Dlaczego trzeba zwracać uwagę na mikroagresję?
Niereagowanie na przejawy mikroagresji w środowisku pracy grozi utratą talentów. Aż 7 na 10 pracowników stwierdziło, że odczuwałoby zdenerwowanie z powodu mikroagresji. Dla połowy z nich jest to wystarczający bodziec do rozważenia rezygnacji z zajmowanego stanowiska (Harvard Business Review, 2022).
Jednak rotacja pracownicza to nie jedyne źródło strat finansowych wynikających z nieodpowiedniej komunikacji w grupie. Regularne zniewagi wpływają na wydajność i zdrowie tych, którzy tkwią w toksycznym miejscu pracy. Częściej skarżą się oni na bóle głowy, wysokie ciśnienie krwi i trudności ze snem (Dalton Villagran,2018). Te fizyczne dolegliwości ograniczają zdolność radzenia sobie z codziennymi zadaniami i wpływają na wyniki zespołu.
Warto mieć także na uwadze to, że rasizm i dyskryminacja mogą znaleźć swój finał w sądzie – tak, jak w przypadku Tesli pozwanej przez Kalifornijski Departament Sprawiedliwego Zatrudnienia (Great Place to Work, 2022). Wpływa to na zły PR organizacji, a w konsekwencji zniechęca kandydatów do aplikowania o pracę.
Jak radzić sobie z mikroagresją w miejscu pracy?
Mikroagresja w zespole to duże wyzwanie dla lidera – ważnym jest bowiem sposób, w jaki zwraca on uwagę na niepożądane zachowanie współpracowników.
Umiejętnie przeprowadzona konfrontacja powinna zapobiegać wykształcaniu postawy obronnej oraz modelować dobre i odpowiedzialne relacje. To oznacza, że lepszym rozwiązaniem będzie spokojna, indywidualna rozmowa niż publiczny lincz.
Nie można jednak zapominać, że mikro-agresji zapobiega się przede poprzez konsekwentne, codzienne budowanie świadomości takich zjawisk jak rasizm, homofobia, ableizm (negatywna postawa wobec osób z niepełnosprawnościami) oraz odpowiednie wdrażanie pracowników z grup mniejszościowych.
Empatyzer a mikroagresja
Choć mikroagresja nie ujawnia się jedynie w komunikatach werbalnych – nieumiejętne posługiwanie się słowami zwiększa prawdopodobieństwo jej wystąpienia. Dlatego zaleca się systematyczne analizowanie sposobów komunikowania się w zespole – zwłaszcza takim, w którym występują różnice kulturowe. Pozwala to zidentyfikować nacechowane stereotypami zwroty językowe i znaleźć dla nich optymalne odpowiedniki. (Business Harvard Review, 2022).
Zapamiętanie nowego słownika kulturowego może być jednak trudne, dlatego warto w tym celu sięgąć po empatyzer, który zna różnice kulturowe zachodzące pomiędzy poszczególnymi osobami i na ich podstawie podpowiada, jak dobrze z nimi rozmawiać.
